مطالعات شناخت وضع موجود ساختمان یکی از مهم‌ترین بخش‌های مقاوم سازی می‌باشد. به این معنی که مشاور می‌بایست اطلاعات دقیق درست و کافی از وضع موجود ساختمان داشته باشد زیرا پیش نیاز اصلی طراحی مقاوم سازی، مطالعات وضع موجود می‌باشد و تعیین هدف بهسازی می‌بایست در برنامه‌ریزی انجام مطالعات وضع موجود مد نظر قرار گیرد. به این منظور ابتدا هدف بهسازی مشخص می‌گردد و سپس اقدام به انجام مطالعات صورت می‌گیرد. مواردی که مشاور می‌بایست در پیشنهاد هدف بهسازی مدنظر قرار دهد عبارتند از:
1- کاربری ساختمان
2- میزان اهمیت ساختمان
3- عمر باقیمانده مورد انتظار ساختمان
4- وضعیت، کیفیت و میزان اهمیت اجزای غیر سازه‌ای
5- ملاحظات اقتصادی و اجتماعی و خواسته‌های کارفرما
کمیت و کیفیت و گستره مطالعات تحلیلی بر اساس هدف بهسازی تعیین می‌گردد.
به طور مثال میزان و کیفیت مطالعات برای یک ساختمان مسکونی وضع موجود با یک بیمارستان کاملاً متفاوت خواهد بود و هدف بهسازی بر اساس سطح عملکرد و سطح خطر ساختمان تعیین می‌شود.
ابتدا سطح خطر و سطح عملکرد ساختمان تعیین و تعریف می‌شود و سپس بر اساس آن هدف بهسازی تشریح و به صورت دستورالعمل مبنای طراحی قرار خواهد گرفت.
سطح خطر میزان و شدت بارگذاری لرزه‌ای را نشان می‌دهد. در آیین نامه‌ها ۳ سطح خطر برای این منظور تعریف شده است.
سطح خطر ۱:
این سطح خطر بر اساس ۱۰ % احتمال وقوع زلزله در ظرف مدت ۵۰ سال تعریف شده است. با توجه به اینکه زلزله‌ای با احتمال وقوع ۱۰ % در ۵۰ سال شامل زلزله‌های شدید می‌شود و بر اساس روابط دوره بازگشت این زلزله ۴۷۵ سال است.
– سطح خطر ۱ در آیین نامه ۲۸۰۰ زلزله ایران، زلزله طرح نامیده می‌شود.
سطح خطر ۲ :
این سطح خطر بر اساس ۲۰ % احتمال وقوع در ۵۰ سال تعیین می‌گردد که معادل دوره بازگشت 475 سال است. این سطح خطر به عنوان حداکثر زلزله محتمل نامیده می‌شود.
سطح خطر انتخابی:
این سطح خطر بر اساس هر احتمال وقوع در ۵۰ سال است. این نوع سطح خطر در مواقع خاص ممکن است انتخاب شود.
– رابطه بین طیف طرح مربوط به سطح خطر به صورت نمادین در زیر نمایش داده شده است.
سطح عملکرد ساختمان:
با توجه به اینکه ساختمان متشکل از اجزای سازه‌ای و اجزای غیر سازه‌ای می‌باشد بر اساس آیین‌نامه‌ها سطح عملکرد کلی سازه ترکیبی است از سطح عملکرد اجزای سازه‌ای و اجزای غیرسازه‌ای
نکته: با توجه به اینکه سازه نگهدارنده اعضای غیر سازه‌ای است بنابراین می‌بایست سطح عملکرد اجزای غیر سازه‌ای متناسب با سطح عملکرد اجزای سازه انتخاب شود. اختلاف زیادی بین سطح عملکرد اجزای غیر سازه‌ای و اجزای سازه‌ای نباید وجود داشته باشد.
الف) قابلیت استفاده بی‌وقفه: در اثر وقوع زلزله تغییر قابل توجهی در میزان مقاومت و سختی اجزای سازه ایجاد نشود به طوری که امکان استفاده بدون وقفه در زمان وقوع زلزله از سازه وجود داشته باشد.
ب) خرابی محدود: در اثر وقوع زلزله خرابی ایجاد شده در سازه محدود باشد به طوری که پس از زلزله با ترمیم بخش‌های آسیب دیده امکان بهره‌برداری مجدد از سازه فراهم گردد.
سطح عملکرد کل ساختمان
الف) خدمت رسانی بی‌وقفه: اجزای سازه‌ای قابلیت استفاده بی‌وقفه و اجزای غیر سازه‌ای خدمات‌رسانی بی‌وقفه داشته باشد.
ب) قابلیت استفاده بی‌وقفه: اجزای سازه‌ای قابلیت استفاده بی‌وقفه و اجزای غیرسازه‌ای قابلیت استفاده بی‌وقفه داشته باشد.
پ) ایمنی جانی: عکس‌های سازه‌ای ایمنی جانی و اجزای غیر سازه‌ای ایمنی جانی داشته باشد.
ت) آستانه فرو ریزش: اجزای سازه آستانه فروریزش و اجزای غیرسازه‌ای عملکرد لحاظ شده انتخاب شده باشد.
اهداف بهسازی:
هدف از بهسازی بر اساس میزان اهمیت و سطح عملکرد ساختمان مورد نظر انتخاب می‌شود و شامل یک یا چند هدف عملکردی است.
در بهسازی مبنا عملکرد ساختمان باید به گونه‌ای باشد که تحت اثر زلزله سطح خطر و یا ایمنی جانی ساکنین ساختمان تامین شود (مسکونی).
در بهسازی مطلوب انتظار می‌رود که هدف بهسازی مبنا تامین شود و علاوه بر آن تحت زلزله سطح خطر ۲ ساختمان دچار لرزه و ریزش نشود.
در بهسازی ویژه نسبت به بهسازی مطلوب سطح عملکرد بهتری برای ساختمان مورد انتظار است. به این معنی که ساختمان تحت اثر سطوح خطر زلزله مورد استفاده در بهسازی مطلوب بتواند سطح خطر بالاتری را بپذیرد.
در بهسازی محدود سطح عملکرد پایین‌تری از بهسازی مبنا برای ساختمان منظور می‌شود.
بهسازی موضعی بخشی از یک طرح بهسازی کلی است که هدف آن مطابق اهداف یک تا چهار می‌باشد اما بنا به دلایلی امکان اجرای کامل آن در شرایط فعلی وجود ندارد و فقط بخشی از آن اجرا می‌شود. در این حالت بایستی به موارد زیر توجه کرد:
الف) بهسازی موضعی ساختمان نباید منجر به پایین آمدن سطح عملکرد قبلی ساختمان موجود باشد.
ب) بهسازی موضعی نباید سبب افزایش نیروهای ناشی از زلزله در اعضایی که وضعیت بحرانی دارند شود.
پ) بهسازی موضعی نباید سبب ایجاد یا افزایش نامنظمی پیچشی در ساختمان گردد.
